افسانه شانزده مگابایتی 2014

آن‌چه اواخر سال 2014 میلادی را به نقطه عطفی در تاریخ بشریت تبدیل کرد، فرود پرمشقت یک روبات بر سطح ستاره‌ای دنباله‌دار بود. «روزتا» کاوش‌گری است که ده سال پیش با هدف بررسی یک ستاره دنباله‌دار به فضا فرستاده شد. بعد از گذشت این ده سال، سرانجام خود را به‌زحمت در مدار آن قرار داد و روبات کاوش‌گرش را به سمت دنباله‌دار رها کرد. این ستاره دنباله‌دار برای محققان مهم است؛ زیرا دنباله‌دارها در واقع یک «بسته اطلاعاتی» از دوران تولد منظومه شمسی هستند و بررسی آن‌ها رازهای زیادی را درباره جایی‌که از آن آمده‌ایم، روشن خواهد کرد.

این پروژه نکته‌های جالب دیگری هم دارد. این نکته دست‌کم در این جامی‌تواند برای ما جالب باشد که امروز تصاویری از این ستاره دنباله‌دار مخابره می‌شود که با فناوری 20 سال پیش گرفته شده‌اند! در عصری که می‌توانیم نرم‌افزارهای خود را آموزش دهیم تا عکس‌هایی که می‌بینند در قالب جملات برایمان توصیف کنند. در دوره‌ای که حس‌گرهای تصویری و ابزارهای ذخیره‌سازی پیش‌رفت‌های بسیاری کرده و مفاهیمی نظیر نرم‌افزارهای منبع باز به یک مفهوم عادی تبدیل شده‌اند. تصاویری از یک ستاره دنباله‌دار که با فناوری 20 سال پیش گرفته شده که بسیار شگفت‌انگیز است.

شانزده مگابایت افسانه‌ای
سطح نشین «فیله» (Philae lander)، پس از تعقیب و گریزی ده ساله، از کاوش‌گر مادر (روزتا) جدا شد و بر سطح ستاره دنباله‌دار نشست و در جریان این فرود، تصاویر حیرت‌انگیزی به زمین مخابره کرد. از جمله این تصاویر، تصویری سه‌بعدی است که از ترکیب دو عکس گرفته شده در فاصله زمانی دو دقیقه تهیه شده است و منظره‌ای از دنباله‌دار را از فاصله سه کیلومتری نشان می‌دهد. این تصاویر را سیستم تصویربرداری سطح نشین روزتا (ROsetta Lander Imaging System) یا به اختصار ROLIS گرفته است. ROLIS ارسال تصاویر به مدار گرد روزتا را پیش از فرود آمدن بر سطح سیاره آغاز کرد. با هر بار ارسال، تصاویر از حافظه پاک می‌شد تا فضای کافی برای تصاویر جدید ایجاد شود.

چرا از حافظه بیش‌تر استفاده نشده است؟ «این دوربین 20 سال قبل تولید شده است و در آن زمان کارت‌های حافظه وجود نداشتند.» استفانوماتولا از مرکز هوافضای آلمان این مطلب را می‌گوید و اضافه می‌کند: «به همین دلیل، ROLIS حافظه محدودی دارد؛ فقط شانزده مگابایت. این میزان حافظه یک هزارم میزان داده‌ای است که امروزه می‌توان در یک حافظه یو‌اس‌بی ذخیره کرد.» دوربین مورد استفاده در این سطح نشین در هر ده ثانیه یک تصویر می‌گیرد؛ یعنی، به ازای هر ده متر که به ستاره دنباله‌دار نزدیک می‌شود یک عکس و پیوسته داده‌های جدید را روی داده‌های قبلی می‌‌نویسد.

منبع: ماهنامه شبکه- دی 1393